Οι αόρατοι άνθρωποι

Μερικές φορές βλέπω ένα περίεργο όνειρο. Βρίσκομαι μεσημέρι στο κέντρο κάποιας πόλης και  δεκάδες άτομα περπατάνε βιαστικά γύρω μου. Κόσμος παντού, άντρες, γυναίκες, παιδιά περνάνε προς όλες τις κατευθύνσεις. Στέκομαι στη μέση του δρόμου και προσπαθώ να μιλήσω σε κάποιον. Μάταια. Κανείς δεν με ακούει και κανείς δεν με βλέπει.  Με πιάνει πανικός, και προσπαθώ με ξέφρενες κινήσεις να με προσέξει κάποιος...Ξαφνικά συνειδητοποιώ πως είμαι αόρατη και πως κάθε προσπάθεια να επικοινωνήσω πέφτει στο κενό. Είμαι καταδικασμένη να μην με βλέπει κανείς.

Στο σημείο αυτό ξυπνάω τρομαγμένη. Για λίγα λεπτά βρίσκομαι μέσα στον εφιάλτη, μέχρι να καταλάβω πως δεν είμαι αόρατη και πως όλα ήταν μέσα στο μυαλό μου. Αυτά τα λεπτά είναι και τα πιο τρομακτικά. 

 

Πριν λίγες μέρες συνειδητοποίησα  ότι αυτό που για μένα είναι ένα κακό όνειρο για κάποιους είναι η ίδια τους η ζωή. Και δυστυχώς δεν μπορούν να ξυπνήσουν και όλα να γίνουν όπως πριν.

This is the End

Είναι μέρες τώρα που ξεκινάω να γράψω κάτι και αμέσως αλλάζω γνώμη και σβήνω ότι έγραψα. Εκλογές, φασίστες, μνημόνια, ιερόδουλες.  Εκατοντάδες απόψεις, διαφωνίες, και μια κοινωνία που ακροβατεί ανάμεσα στην χυδαιότητα και τον τρόμο. Για άλλη μια φορά  η πραγματικότητα με προσπερνάει και αναρωτιέμαι αν έχει κάποια σημασία να γράψω και εγώ κάτι. Τελικά πόσο πιο εύκολα έγραφα για την Αφρική και την Ασία και πόσο δυσκολεύομαι να γράψω κάτι για τη δική μου χώρα. Νιώθω περίεργα όταν το σκέφτομαι.

Η δική μου χώρα, η δική μου κοινωνία...ποια κοινωνία αλήθεια; δεν μπορώ πλέον να ταυτιστώ με τίποτα, δεν μπορώ να βρω καν τα σημεία αναφοράς μου. Τις τελευταίες μέρες έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες μιας απίστευτης παρωδίας.  Εικόνες από ανθρώπινες σκιές περιφέρονται στα κανάλια  ως τρόπαια κάποιας αδιευκρίνιστης νίκης.  Μας κοιτάνε ανέκφραστα, με σπασμένες φλέβες στο λαιμό, αδιάφορα και ειρωνικά γιατί δεν έχουν πλέον τίποτα να χάσουν. Στα πτώματα τους  ανθρωποφάγοι δημοσιογραφίσκοι, ευφάνταστοι μυθιστοριογράφοι και αυτεπάγγελτοι σωτήρες μπερδεύουν τους δαίμονες με τους αγγέλους, το δράμα με την γελοιότητα. 

When you are a woman, you have no voice

As told by Aisha, 36 years old

“I was born in Rakai and I went to school up to the age of 14. Then I had to stop because my parents could not pay school fees. I got married at 16 and I came to live in Kireka (a suburb of Kampala).  My husband is a builder and the first 6 years of our marriage we had no big problems. But then he brought home a second wife and he asked me to leave the house.

 I refused to leave the house and he started beating me. I had two children and I was 4 months pregnant. He gave me money and he asked me to have an abortion because he did not want the baby. When I said no, he came back to the house and started kicking me and punching my head on the wall. He locked me out of the house so I went to stay with my mother in law. Things were calm for a while but then my mother in law died and he wanted to sell her property. He would come to the house and he would beat me up in front of the children. At that time I got pregnant again but he did not stop kicking me. I reported him to the Local Council asking for help but he managed to bribe them and they ignored all my pleas.

He used to come to the house occasionally, spent the night but bringing no food for me and my children. One day he came with a note, asking me to go out and buy things for the second wife. When I refused he tried to strangle me, saying that I was of no use. My oldest daughter screamed for help and one of the neighbors came in and pulled my husband away. I reported him again to the Local Council but they did not take any action against him. I contacted FIDA (the association of Uganda Women Lawyers) that helped me to take my case to the court. I had no money to pay the court fees so I dropped my case.

My husband kept on threatening that he will kill me and my children so I reported him to the police. The police arrested him and made him sign a declaration that he would stop harassing me. When we returned home, he came in and started kicking me and punching me. He would also beat the children. One day he took a knife and he tried to cut my throat. He stopped only when the neighbors heard the screams and came in the house. After that, a woman told me to go the Center for Domestic Violence. There, they accompanied me to the police station and I reported him again. This time the police arrested him but he bribed them to escape.

Since then he had disappeared but occasionally he comes around and threats to kill me and my children.  I earn 90.000 shillings (29 euro /38 USD) per month from 3 small rentals, but he has been trying to sell my property all that time, leaving me with no money. I have no expectations for my life and I live in the constant fear that my husband will come back any time to kill me and my children.

When you are a woman you have no voice. Men are allowed to do whatever they want and they never get punished”.

 In Uganda Gender Based Violence is a rampant problem affecting more than half of the female population. According to the Uganda Bureau of Statistics 68 percent of ever married women aged 15 to 49 had experienced some form of violence by their husbands or partners. According to a survey conducted by the US Department of State and published in 2007 (Country Reports on Human Rights Practices for 2007) 70 percent of women in Uganda had been physically or sexually abused. Statistics published by UNICEF in its 2008 report indicate that 77 percent of women consider domestic violence justified if the woman burns food or refuses to comply to her husband’ wishes.

Ugandan women confront a male-dominated power structure that justifies men’s entitlement to dictate the terms of relationships and marriage. Customs such as the payment of bride price, widow inheritance by a man of his brother’s widow, or polygynous marriages render women even more vulnerable to abusive relationships and often expose them to a higher risk of HIV transmission.

Fighting Gender Based violence requires above all significant changes in individual and community cultural beliefs towards such violence. Domestic violence deprives women of bodily integrity and eliminates their ability to negotiate their placement in the society.

Access to education and elimination of negative cultural attitudes towards women through community based projects seems to be the only way to tackle physical and sexual abuse against women and young girls.

A day with Patrick and his family, Bewenda village, Uganda (english)

Bewenda, one of the six villages of the Kyekidde Parish in south Uganda, is a community hidden behind tall grasses and green plantains along muddy roads and corn fields. Mud huts are clustered together while wisps of smoke drifts through thatched roofs from cooking fires. People wander through the wattle and daub sprawl, clutching cups and hoes, children run in the mud and groups of young girls carry firewood on their heads.

In front of a small mud-and-wattle 2 roomed hut, Patrick helps his 10 year old grandson to carry a 12 lt yellow can of water. A few chickens pick dried corn seeds from the ground and 2 young girls wash clothes in the back yard. Children dressed in rags, stare at me as I approach the small house.

Patrick welcomed me with joy, shook my hand and offered me a wooden chair. He had a tired face,  kind eyes and a warm smile. His wife Alice came to join us and soon a band of barefoot children gathered around us. We all sat under a giant accacia bearing small white and yellow flowers.

Patrick and Alice raise their ten underaged grandchildren that live with them. Their 2 eldest daugthers died 3 years ago from HIV and one of their sons is disabled, leaving the burden of taking care of his children to his parents.  The family struggles to survive as there is not enough food. Meat is a luxury beyond the family's reach and their staple is a maize porridge that they can afford only once per day. Their only income comes from 2 cows and a small plot in which Patrick has planted potatoes.  Though they are able to send 4 of the children at school, the others stay at home for lack of money to pay uniforms, books and shoes. The children have to walk 2 Km every morning to fetch water and firewood and often they go to school with an empty stomach.

Despite the many challenges that the family faces, Patrick does not despair.  With his little savings he managed to buy a sewing machine for his oldest granddaughter hoping that she will manage to generate some income for the family. As it is the case of most rural Africans, his life is a continuing struggle for survival, without any safety net if things go wrong.
But life is not always about sadness and despair... Patrick points at the young children around him, his pride and his hope for the future. He dreams a better life for them and education for all.  He is willing to work even harder to achieve that.
Patrick is not a victim and he needs neither pity nor charity. What he needs is an opportunity.....

As I was about to leave the house , I asked Patrick if there is something they need and  I could offer it to them.   His answer surprised me: sugar, he said, sugar and a bar of soap….

* For a version of the story in Greek click here

Στο σπίτι του Πάτρικ και της Αλις

You can read the text in english here

Το Bewenda είναι ένα από τα 6 χωριά που σχηματίζουν την ενορία του Κyekidde στη Νότια Ουγκάντα. Δέκα χιλιάδες ψυχές μένουν εκεί και προσπαθούν να επιβιώσουν από τη γη και από το ψάρεμα. Τα χωριουδάκια είναι κρυμμένα μέσα στις ψηλές μπανανιές και στην άγρια βλάστηση της περιοχής. Μικροί λασπωμένοι δρόμοι σε οδηγούν σε ξέφωτα στα οποία οι οικογένειες έχουν χτίσει τα ταπεινά πλίθινα και χωμάτινα σπίτια τους. Τα παιδιά εδώ δουλεύουν από τη πιο τρυφερή ηλικία. Θα σηκωθούν χαράματα να φέρουν νερό, να μαζέψουν καυσόξυλα, να βοηθήσουν τις μητέρες και τις γιαγιάδες τους στις πρωινές δουλειές και έπειτα να πάνε σχολείο. Στο Bewenda, όπως συμβαίνει συχνά στην επαρχία, ένας μεγάλος αριθμός παιδιών είναι ορφανά. Το Έιτζ έχει αποδεκατίσει τις οικογένειες και πολλά παιδιά ζουν μόνα τους μεγαλώνοντας τα μικρότερα αδέρφια τους.

Ξεκίνησα για το χωριό ένα πρωινό με καταρρακτώδη βροχή. Ο δρόμος είχε χαλάσει τόσο πολύ που ακόμα και το δικό μας αυτοκίνητο δυσκολευόταν να διασχίσει τα χαντάκια λάσπης και νερού που είχαν σχηματιστεί στον χωματόδρομο. Αν και όταν φτάσαμε, η βροχή είχε σταματήσει και ένας καυτός ήλιος είχε προβάλλει, τα περισσότερα χωράφια είχαν πλημμυρίσει και τα παιδιά έπαιζαν σε αυτοσχέδιες βρόχινες λιμνούλες. Αφού περιπλανηθήκαμε στο χωριό, με την απαραίτητη συνοδεία των παιδιών να μας ακολουθεί σε κάθε βήμα και τις γυναίκες να μας χαιρετάνε καθώς έφερναν ξύλα και νερό, στρίψαμε σε ένα μικρό δρομάκι με κατεύθυνση το σπίτι του Πάτρικ και της Αλις.

Με ένα εγκάρδιο χαμόγελο και μια μεγάλη αγκαλιά ο Πάτρικ έτρεξε να μας υποδεχτεί. Πριν καν το καταλάβουμε, ένας ξύλινος πάγκος είχε στηθεί, ψάθες στρώθηκαν στη λάσπη και η Αλις με τα παιδιά κάθισαν γύρω μας. Ένα μικρό αγοράκι σκαρφάλωσε στα πόδια μου και γελώντας ξάπλωσε πάνω μου. Ένα κορίτσι έφερε ένα τσίγκινο πιάτο με καλαμπόκια και φιστίκια. Αυτό το φαγητό που τόσο απλόχερα μοιράζονταν μαζί μας ήταν και το μοναδικό γεύμα της οικογένειας.

Ο Πάτρικ και η Αλις μεγαλώνουν τα δέκα ανήλικα εγγόνια τους από τότε που οι δύο κόρες τους και ο ένας τους γιος χάθηκαν από τον ιό του Έιτζ. Η περιουσία της οικογένειας είναι οι δύο αγελάδες που διαθέτει και ένα μικρό χωράφι με καλαμπόκι που όμως μετά βίας καλύπτει το καθημερινό φαγητό.

 Ο Πάτρικ όμως δεν το βάζει κάτω. Με ένα πλατύ χαμόγελο μου έδειξε το μικρό σπίτι από πατημένη λάσπη που είχε χτίσει ο ίδιος για την οικογένεια του και μέσα στο οποίο κοιμόντουσαν δώδεκα άνθρωποι. Η μεγαλύτερη περηφάνια του όμως ήταν η μεταχειρισμένη ραπτομηχανή που είχε αγοράσει για την πρώτη του εγγονή. Πούλησε τη μοναδική του κατσίκα για να την αποκτήσει και ήταν σίγουρος πως σύντομα η εγγονή του θα κατάφερνε να αποκτήσει ένα μικρό εισόδημα από το ράψιμο. Για την ώρα όμως η παλιά ραπτομηχανή σκούριαζε στο τσίγκινο υπόστεγο καθώς ο Πάτρικ δεν είχε καταφέρει να μαζέψει τα χρήματα που χρειαζόταν για την επισκευή της. Μας μίλησε για τα προβλήματα του, τις ελπίδες του αλλά και τα όνειρα του για το μέλλον. Τα ατέλειωτα χιλιόμετρα που κάνουν τα παιδιά για να φέρουν νερό το οποίο όμως δεν μπορούν να βράσουν καθώς τα καυσόξυλα που μαζεύουν φτάνουν μόνο για το  μαγείρεμα. Τα όνειρα του να στείλει όλα τα εγγόνια του σχολείο, κάτι όμως που είναι αδύνατο. Τις ελπίδες του να είναι πάντα τα παιδιά υγιή και να μπορεί να τους προσφέρει ένα πιάτο φαγητό. Και όλα αυτά τα μοιράστηκε μαζί μας με χαμόγελο, γέλια και περηφάνια. Χωρίς να αγανακτεί για τη σκληρή του μοίρα και χωρίς παράπονο, παρά με θέληση και πείσμα να παλέψει ακόμα και αν οι αγώνας είναι άνισος και αν όλες οι πιθανότητες είναι εναντίον του.

Περάσαμε μια όμορφη μέρα στο φιλόξενο σπίτι του Πάτρικ και της Αλις. Λίγο πριν φύγω θέλησα να αγοράσω κάτι για την οικογένεια ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία. Ρώτησα λοιπόν τον Πάτρικ τι είναι αυτό που χρειάζονται περισσότερο και θα μπορούσα να τους το κάνω δώρο. Η απάντηση του με ξάφνιασε: Ζάχαρη, μου είπε, ζάχαρη και ένα σαπούνι......

Το σκοτεινό δωμάτιο

Όταν είχα πρωτοέρθει στην Ουγκάντα, συμμετείχα σε μια επιτόπια έρευνα στις παραγκουπόλεις της Καμπάλας. Αν και ο ρόλος μου ήταν απλά συνοδευτικός, ήταν η πρώτη "αποστολή" μου στην χώρα και είχα ενθουσιαστεί. Πόσο μάλλον που θα επισκεπτόμασταν τους ανθρώπους στα σπίτια τους, θα ακούγαμε τις ιστορίες τους από πρώτο χέρι και θα έβλεπα με τα ίδια μου τα μάτια την αστική εξαθλίωση, την οποία ήξερα μόνο "φιλολογικά".

Η λευκή land cruiser με οδηγό τον Μπεν και δύο ακόμα συνεργάτες, με περίμενε έξω από τα γραφείο της οργάνωσης. Σκαρφάλωσα μέσα ενθουσιασμένη. Η ακριβή μου κάμερα στην τσάντα, το σημειωματάριο μου, το στυλό μου, ένα μπουκάλι νερό και αρκετά πολυσέλιδα έγγραφα. Αναλύσεις με τα ποσοστά της φτώχειας, στατιστικοί πίνακες,  αριθμοί, είχα διαβάσει τα πάντα. Εάν με ρωτούσε κάποιος μπορούσα να του πω τον ακριβή αριθμό των παιδιών που δεν πάνε σχολείο, πόσες νέες μολύνσεις έχουμε τον χρόνο από ΗΙV, πόσοι άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας..Τα ήξερα όλα, ή τουλάχιστον έτσι πίστευα...