Κάποιες σκέψεις...

Τον περασμένο Δεκέμβριο είχα γράψει μια ανάρτηση για τα στερεότυπα, η οποία τότε είχε διαβαστεί πολύ. Αν και το κείμενο αυτό αφορούσε κυρίως στην Αφρική, το ξαναθυμήθηκα τώρα με αφορμή την διαμονή μου στην Βόρεια Κορέα. Συνήθως και μόνο το άκουσμα της προκαλεί ένα ρίγος και το γεγονός πως ελάχιστες πληροφορίες μπορούν να θεωρηθούν αντικειμενικές, δεν βοηθάει ιδιαίτερα τη φήμη της χώρας.

Για άλλη μια φορά θα τονίσω πως δεν ισχυρίζομαι σε καμία περίπτωση πως η κατάσταση είναι ιδανική. Η πρόσφατη έκθεση της Human Rights Watch αλλά και η ανάλυση της ανθρωπιστικής κατάστασης στη χώρα που πρόσφατα δημοσίευσε ο ΟΗΕ ζητώντας 198 εκατομμύρια δολάρια για την παροχή βοήθειας, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιοδοξία. 

Ο κίνδυνος των πυρηνικών, ο οποίος μάλλον αποτελεί δικαιολογία για την σκληρή στάση των ΗΠΑ παρά υπαρκτή απειλή, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και η επιθετική ρητορική της βορειοκορεατικής ηγεσίας συμβάλλουν στην όλο και μεγαλύτερη επιδείνωση της κατάστασης. Και μπορεί ο μέσος βορειοκορεάτης πράγματι να θεωρεί την πατρίδα του υπερδύναμη και τον στρατό της (που αριθμεί πάνω από 1 εκατομμύριο άνδρες) ανίκητο, η πραγματικότητα όμως είναι μάλλον διαφορετική. Η χώρα βρίσκεται σε συνεχή πίεση τα τελευταία 20 χρόνια η οποία γίνεται όλο και πιο έντονη καθώς η οικονομική κρίση στον πλανήτη εξαπλώνεται και οι ΗΠΑ αρνούνται πεισματικά κάθε διαπραγμάτευση.
Εδώ, αν μπορώ να εκφράσω μια προσωπική άποψη, θα έλεγα πως η εμμονή της αμερικανικής ηγεσίας με την Βόρεια Κορέα έχει τις ρίζες της πίσω στον πόλεμο της Κορέας που έληξε το 1953 χωρίς νίκη των συμμάχων (αλλά ούτε και των κορεατών) και οδήγησε την ίδρυση ενός σταλινικού κράτους κάτω απο τη μύτη των Συμμάχων. Για άλλη μια φορά, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι παρά ένα διαπραγματευτικό χαρτί.

(credit Petar Kujundzic)

Μέσα σε όλη αυτή την σύγχυση λοιπόν, είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς που είναι η αλήθεια και που το ψέμα. Οι πληροφορίες ελάχιστες και αντικρουόμενες. Και όμως αν τελικά βρεθείς στην χώρα, σίγουρα θα εκπλαγείς όταν δείς κανονικούς ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να ζουν κάτω από ένα σύστημα που ελάχιστα περιθώρια αφήνει για ιδιωτική πρωτοβουλία, όμως ο καθημερινός αγώνας τους για επιβίωση δεν διαφέρει και τόσο από εκείνον στον υπόλοιπο κόσμο.

Στην Βόρεια Κορέα η συλλογικότητα έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία απο την ατομικότητα. Ο πολίτης δεν υπάρχει ως μονάδα, παρά μόνο ως μέλος της κοινότητας του. Τα παιδιά από την ηλικία των έξι μηνών υποχρεωτικά πηγαίνουν στους κρατικούς παιδικούς σταθμούς έξι μέρες την εβδομάδα και οι μητέρες επιστρέφουν στην εργασία τους. Βασική αρχή εδώ είναι η ιδέα πως το κράτος είναι υπεράνω της οικογένειας. Τα παιδιά διδάσκονται από βρέφη ακόμα πως βρίσκονται υπο τη φροντίδα των ηγετών και όχι των γονιών τους, έτσι ώστε ο δεσμός με το σύστημα να ξεπεράσει τον δεσμό με την οικογένεια. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω την επιτυχία της τεχνικής αυτής, μπορώ όμως να πω με σιγουριά πως δεν φαίνεται να επηρεάζει και τόσο τη σχέση των γονέων με τα παιδιά τους: παντού θα δεις μητέρες να κρατάνε τρυφερά τα μικρά τους απο το χέρι και περήφανους μπαμπάδες να περπατάνε καμαρωτά δίπλα στις λιλιπούτειες κορούλες τους.

Στην Βόρεια Κορέα κανείς δεν φαίνεται να αμφισβητεί τις αποφάσεις της ηγεσίας. Όσο παράδοξο και αν ακούγεται η πίστη αυτή είναι ειλικρινής, τουλάχιστον για τη μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού. Ακόμα και τα παιδιά της ανώτερης τάξης που φοιτούν στα σχολεία όπου διδάσκονται αγγλικά και γερμανικά, δεν έχουν καμία αμφιβολία πως το σύστημα τους είναι το καλύτερο στην γη. Είναι χαρακτηριστικό τι απάντησαν όταν σε μια σπάνια ευκαιρία συνομιλήσαμε μαζί τους κατά τη διάρκεια μιας τοπικής γιορτής. Σε ερώτηση του καναδού δασκάλου τους για το τι πιστεύουν για τον δυτικό κόσμο τα περισσότερα απάντησαν πως στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ 8 στα 10 παιδιά πεθαίνουν στη γέννα και πως δεν υπάρχει δωρεάν παιδεία και περίθαλψη (στο σημείο αυτό βέβαια πρέπει να παραδεχτούμε πως δεν είχαν κ τόσο άδικο). Στην επόμενη ερώτηση για το τι εντυπωσιάζει τους ξένους επισκέπτες στη Βόρεια Κορέα οι απαντήσεις ήταν ακόμα πιο αφοπλιστικές: αυτό που προκαλεί εντύπωση στους τουρίστες λοιπόν, σύμφωνα με τους βορειοκορεάτες μαθητές είναι το γεγονός πως οι άνθρωποι στην Βόρεια Κορέα δεν πεθαίνουν όταν κρυολογήσουν, αντίθετα με τις δυτικές χώρες που όταν συναχωθείς εγκαταλείπεις και τον μάταιο τούτο κόσμο! Εντυπωσιακή απάντηση για μια χώρα που ενώ υπάρχουν παντού νοσοκομεία και υψηλή αναλογία γιατρών ασθενών (317:100.000), το υγειονομικό σύστημα πάσχει σοβαρά: τα νοσοκομεία δεν έχουν ηλεκτρικό, νερό και αποχετευτικό σύστημα, ενώ μόνο το 30% των βασικών φαρμάκων καλύπτεται - και αυτό χάρη στην συνδρομή τόυ ΟΗΕ.

Είναι δύσκολο να αποκωδικοποιήσεις την κοινωνία της Βόρειας Κορέας και ακόμα πιο δύσκολο να κρίνεις ενα τρόπο ζωής χωρίς ασυναίσθητα να μπεις στη διαδικασία της σύγκρισης η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι αντικειμενική. Όμως η πραγματικότητα είναι πάντοτε πολυσήμαντη και γεμάτη αντιφάσεις. Στην τελευταία μου βόλτα στην Πιονγκ Γιανγκ σταμάτησα μπροστά από τα τεράστια άδεια κυβικά κτήρια, που κοσμούν το κέντρο της πόλης και για άλλη μια φορά αναρωτήθηκα σε τι χρησιμεύουν αυτά τα σπίτια όταν δεν κατοικεί κανείς. Εκείνη την ημέρα όμως κάτι είχε αλλάξει: παντιύ υπήρχαν φορτηγά με παλιά έπιπλά και σκουριασμένα είδη κουζίνας. Τριγύρω δεκάδες άνθρωποι ξεφόρτωναν χαρούμενοι σπασμένους καναπέδες, παλιά τραπέζια και φιάλες υγραερίου. Γυναίκες με μωρά στην αγκαλιά, άντρες με κουρασμένα πρόσωπα, παιδιά και αδύναμοι ηλικιωμένοι, όλοι όμως με ένα βλέμμα γεμάτο ευτυχία και λαχτάρα. Βλέποντας με άρχισαν να με χαιρετάνε με πλατιά χαμόγελα και να κάνουν το σήμα της νίκης. Ανταπέδωσα τον χαιρετισμό και συνέχισα τον δρόμο μου. Μια μικρή ασήμαντη νίκη από εκείνες που δεν θα ακούσουμε ποτέ στην δική μας πραγματικότητα..