The Last King of Scotland

Πριν λίγα χρόνια, τέσσερα για την ακρίβεια, είχα δει την ταινία The Last King of Scotland. Η ιστορία της ταινίας  λίγο πολύ γνωστή. Ένας νεαρός Σκοτσέζος γιατρός θέλοντας να ζήσει την περιπέτεια έρχεται στην Ουγκάντα λίγο πριν τα μαύρα χρόνια του Ιντι Αμιν (του στυγνού δικτάτορα που κυβέρνησε τη χώρα από το 1971 μέχρι το 1979). Ο νεαρός γιατρός τελείως ανυποψίαστος για το τι συμβαίνει γύρω του, γίνεται προσωπικός γιατρός του Αμιν και ζει μια πλουσιοπάροχη ζωή στο παλάτι του δικτάτορα. Γύρω του συμβαίνουν φρικιαστικά πράγματα: σφαγές, ακρωτηριασμοί, βασανιστήρια, εξαθλίωση..Ένα πέπλο τρόμου σκεπάζει την Ουγκάντα αλλά ο νεαρός δεν το βλέπει καν..Ώσπου το συνειδητοποιεί με πολύ σκληρό τρόπο όταν είναι πλέον αργά...

Όταν είχα δει την ταινία ζούσα στο Μόντρεαλ. Τότε δεν είχα σκεφτεί καν πως θα ερχόμουν στην Ουγκάντα, η ταινία όμως μου άρεσε πολύ. Έχει έναν συμβολισμό που τότε δεν τον είχα καταλάβει απολύτως. Το συνειδητοποίησα πολύ αργότερα και αφού πλέον είχα εγκατασταθεί στην Αφρική. Πόσο εύκολο είναι να ζεις σε μια χώρα όπου συμβαίνουν τραγικά γεγονότα γύρω σου, όπου άνθρωποι πεθαίνουν και να μην το βλέπεις καν. Ο ήρωας της ταινίας ζει σε ένα παλάτι, κυκλοφορεί με πανάκριβα αυτοκίνητα μέσα σε λασπωμένους δρόμους και ανάμεσα σε τσίγκινες παράγκες. Πηγαίνει σε πάρτι με άφθονο αλκοόλ και νεαρές γυναίκες, τρώει στα πιο ακριβά εστιατόρια και νομίζει πως η ζωή στην Ουγκάντα είναι μια ατέλειωτη γιορτή. Επειδή δουλεύει στο νοσοκομείο της πρωτεύουσας πιστεύει πως προσφέρει έργο επομένως έχει βρει την δικαιολογία στον εαυτό του, είναι εκεί για το "κοινό καλό", τον "χρειάζονται"..Στην τελική δεν βλάπτει κανέναν και δεν ευθύνεται εκείνος αν το σύστημα είναι αυτό που είναι..

Το Serena Lake Victoria Resort βρίσκεται 10 χιλιόμετρα έξω από την Καμπάλα. Χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω στη λίμνη Βικτόρια προσφέρει μια θέα που κόβει την ανάσα. Πολυτελή δωμάτια, πισίνα 15 μέτρων διακοσμημένη με μαύρο πλακάκι, ιδιωτικό γυμναστήριο-σπα και προσωπικό έτοιμο να ικανοποιήσει κάθε επιθυμία. Μια επένδυση 5 εκατομμυρίων ευρώ που επέτρεψε στο ίδρυμα Aga Khan  στο οποίο ανήκει το ξενοδοχείο, να αγοράσει μια τεράστια έκταση στη γύρω περιοχή, περιφραγμένη με ηλεκτροφόρα σύρματα και οπλισμένους φρουρούς όλο το 24ωρο.

Έξω από τα συρματοπλέγματα ταπεινές καλύβες και χαμόσπιτα. Ο δρόμος ιδιαίτερα κακοτράχαλος και σε πολλά σημεία σχεδόν απροσπέλαστος. Πίσω από τα ψηλά χόρτα και τους σωρούς σκουπιδιών θα δεις μικρά παιδιά και γυναίκες να απλώνουν ρούχα στις ψάθινες στέγες της καλύβας τους. Η επένδυση εκατομμυρίων  λίγο τους αφορά. Αντιθέτως η γη που αγόρασε το ίδρυμα, κάποτε ανήκε σε μικροκαλλιεργητές που είχαν χτίσει εκεί τις καλύβες τους. Καλλιεργούσαν ένα μικρό χωράφι και ψάρευαν στη λίμνη. Όλοι εκδιώχθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες εφόσον είχαν την ατυχία να ζουν σε ένα από τα ομορφότερα κομμάτια της λίμνης. Μια θέα που οι πελάτες του Serena Lake Victoria Resort πληρώνουν αδρά για να την απολαύσουν.

Στις αρχές Νοεμβρίου διοργανώθηκε στο ξενοδοχείο μια ημερίδα με τίτλο Eradicate Poverty Now από την USAID και στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι των μεγαλύτερων διεθνών οργανώσεων και οργανισμών που δραστηριοποιούνται στην Ουγκάντα. Το πάρκινγκ γέμισε πανάκριβες landcruisers  με ντόπιους οδηγούς που ξαπλωμένοι στον καυτό ήλιο περίμεναν υπομονετικά τα αφεντικά τους να επιστρέψουν από την ημερίδα. Άφθονη σαμπάνια περίμενε τους συνέδρους και ένα τεράστιο μπουφέ στήθηκε για να ικανοποιήσει την πείνα τους: αστακοί, γαρίδες, τονοσαλάτες, γλυκόξινο χοιρινό, λαχταριστό ροζ μπηφ, τροπικά φρούτα, δροσιστικοί χυμοί, μους σοκολάτας, τιραμισου. Υπό τον απαλό ήχο του πιάνου οι σύνεδροι γέμιζαν τα πιάτα τους με αστακούς και γαρίδες και συζητούσαν μεγαλόφωνα για την απίστευτη ζέστη και για την κίνηση της Καμπάλας που έχει γίνει αφόρητη.

Εκπρόσωποι από τις μεγαλύτερες ΜΚΟ, από υπηρεσίες του ΟΗΕ, από τον Ερυθρό Σταυρό, την USAID κάθονται μαζί  στο τραπέζι. Έχει μόλις τελειώσει το πρώτο μέρος του συνεδρίου και όλοι μοιάζουν ζαλισμένοι. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τις διακοπές των Χριστουγέννων, το νέο γήπεδο του γκολφ, την κίνηση καθώς και διάφορα τεχνικά θέματα της ημέρας.

Ρωτάω τον διπλανό μου πως του φάνηκε η ημερίδα. Με κοιτάει  βαριεστημένα. Αλλάζω θέμα. Τον ρωτάω πόσο καιρό είναι στην Ουγκάντα και αν του αρέσει. Μου λέει πως δουλεύει σχεδόν δέκα χρόνια τώρα στην Αφρική και του αρέσει πολύ και δεν θέλει να επιστρέψει στη Γερμανία. Η οικογένεια του απολαμβάνει πολύ την ευχάριστη ζωή στην Ουγκάντα. Έχουν ένα όμορφο σπίτι, μεγάλο κήπο, γκουβερνάντα για τα παιδιά, οδηγό, μαγείρισσα..

Είναι ωραία χώρα η Ουγκάντα, συμπληρώνει ο διπλανός μας. Η ζωή είναι εύκολη εδώ, έχεις τα πάντα και δεν έχεις τα προβλήματα άλλων χωρών.

Ναι, πετάγεται η εκπρόσωπος της USAID, ευτυχώς εδώ δεν έχει εγκληματικότητα να φοβάσαι να βγεις από το σπίτι σου, η ζωή είναι πολύ εύκολη. Με πληροφορεί πως πρόσφατα υιοθέτησε και ένα ντόπιο παιδάκι και επιτέλους πραγματοποίησε το όνειρο της να γίνει μητέρα, διότι στην Αμερική της είχαν απορρίψει όλες τις αιτήσεις για υιοθεσία. Δεν τολμώ να ρωτήσω το  λόγο που την απόρριψαν στη χώρα της και περιορίζομαι σε ένα χαμόγελο. "Το μόνο πρόβλημα, συμπληρώνει με έναν αναστεναγμό, είναι να βρεις αξιόπιστο υπηρετικό προσωπικό".

Στην παρατήρηση αυτή οι σύνεδροι γελάνε, τσουγκρίζουμε τα ποτήρια μας και συνεχίζουμε την κουβέντα για το που είναι τα καλύτερα εστιατόρια στην Καμπάλα και πως μπορεί κανείς να περάσει ένα όμορφο σαββατοκύριακο...

Ίσως τελικά να μην διαφέρουμε και τόσο από τον ήρωα της ταινίας. Κυκλοφορούμε με τα τεράστια αυτοκίνητα στους λασπωμένους δρόμους, προσπερνάμε τσίγκινες καλύβες και παραπήγματα, κλείνουμε τα μάτια στα παιδιά των δρόμων, και κάνουμε νόημα στους μικροπωλητές να φύγουν από τα τζάμια μας όπως διώχνουμε ένα ενοχλητικό σκουπιδάκι από τα καθαρά μας ρούχα. Περνάμε δίπλα στην απόλυτη φτώχεια αλλά δεν την βλέπουμε. Μπορούμε να αναλύσουμε με λεπτομέρεια τα πρβλήματα της χώρας στην οποία δουλεύουμε αλλά δεν έχουμε ιδέα πως να τα λύσουμε. Γνωρίζουμε τους αριθμούς και τις εκθέσεις αλλά δεν γνωρίζουμε τους ανθρώπους που κρύβονται πίσω από τις λέξεις και τα ποσοστά...

Ίσως κάποια μέρα βρούμε το θάρρος να τους κοιτάξουμε κατάματα. Και τότε ίσως επιτέλους καταλάβουμε πως αυτό που φοβόμασταν να δούμε τόσο καιρό ήταν το δικό μας είδωλο...