Μια βόλτα στο χωριό

Ισως ένα απο τα πιο όμορφα στοιχεία της Αφρικής είναι τα χωριά της...Μικρά χωριουδάκια κρυμμένα πίσω από πλατιές μπανανιές και καλάμια, δίπλα σε χρυσά καλαμπόκια και πράσινα ζαχαρότευτλα...Χωριά της απλότητας και της βιοπάλης, εκεί που τίποτα δεν είναι δεδομένο...

Σήμερα λοιπόν, λέω να πάμε ένα ταξίδι σε ένα μικρό αφρικάνικο χωριό, με το τραγούδι του Νείλου να μας συντροφεύει και τα γέλια των μικρών παιδιών να μας ακολουθούν.....

Το σκοτεινό δωμάτιο

Όταν είχα πρωτοέρθει στην Ουγκάντα, συμμετείχα σε μια επιτόπια έρευνα στις παραγκουπόλεις της Καμπάλας. Αν και ο ρόλος μου ήταν απλά συνοδευτικός, ήταν η πρώτη "αποστολή" μου στην χώρα και είχα ενθουσιαστεί. Πόσο μάλλον που θα επισκεπτόμασταν τους ανθρώπους στα σπίτια τους, θα ακούγαμε τις ιστορίες τους από πρώτο χέρι και θα έβλεπα με τα ίδια μου τα μάτια την αστική εξαθλίωση, την οποία ήξερα μόνο "φιλολογικά".

Η λευκή land cruiser με οδηγό τον Μπεν και δύο ακόμα συνεργάτες, με περίμενε έξω από τα γραφείο της οργάνωσης. Σκαρφάλωσα μέσα ενθουσιασμένη. Η ακριβή μου κάμερα στην τσάντα, το σημειωματάριο μου, το στυλό μου, ένα μπουκάλι νερό και αρκετά πολυσέλιδα έγγραφα. Αναλύσεις με τα ποσοστά της φτώχειας, στατιστικοί πίνακες,  αριθμοί, είχα διαβάσει τα πάντα. Εάν με ρωτούσε κάποιος μπορούσα να του πω τον ακριβή αριθμό των παιδιών που δεν πάνε σχολείο, πόσες νέες μολύνσεις έχουμε τον χρόνο από ΗΙV, πόσοι άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας..Τα ήξερα όλα, ή τουλάχιστον έτσι πίστευα...

The Last King of Scotland

Πριν λίγα χρόνια, τέσσερα για την ακρίβεια, είχα δει την ταινία The Last King of Scotland. Η ιστορία της ταινίας  λίγο πολύ γνωστή. Ένας νεαρός Σκοτσέζος γιατρός θέλοντας να ζήσει την περιπέτεια έρχεται στην Ουγκάντα λίγο πριν τα μαύρα χρόνια του Ιντι Αμιν (του στυγνού δικτάτορα που κυβέρνησε τη χώρα από το 1971 μέχρι το 1979). Ο νεαρός γιατρός τελείως ανυποψίαστος για το τι συμβαίνει γύρω του, γίνεται προσωπικός γιατρός του Αμιν και ζει μια πλουσιοπάροχη ζωή στο παλάτι του δικτάτορα. Γύρω του συμβαίνουν φρικιαστικά πράγματα: σφαγές, ακρωτηριασμοί, βασανιστήρια, εξαθλίωση..Ένα πέπλο τρόμου σκεπάζει την Ουγκάντα αλλά ο νεαρός δεν το βλέπει καν..Ώσπου το συνειδητοποιεί με πολύ σκληρό τρόπο όταν είναι πλέον αργά...

Το σχολείο...

Πριν λίγους μήνες είχα επισκεφθεί κάποια σχολεία στα πλαίσια μιας έρευνας που έκανα για την εκπαίδευση. Τα σχολεία βρίσκονταν στο Κασέσε, μια πόλη στη Δυτική Ουγκάντα 350χλμ από την Καμπάλα. Η διαδρομή αρκετά κουραστική καθώς διαρκεί τουλάχιστον 6 ώρες αλλά το καταπράσινο τοπίο σε αποζημιώνει.

Το Κασέσε είναι μια ευχάριστη πόλη μόλις 36 χλμ από τα σύνορα με το Κονγκό και πολύ κοντά στο  Εθνικό Πάρκο Queen Elisabeth. Η γειτνίαση με το Κονγκό, ο τουρισμός, τα τα ορυχεία χαλκού, τα τσιμέντα και οι εξορύξεις κοβαλτίου έχουν κάνει το Κασέσε μια από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες περιοχές της Ουγκάντα. Όπως όμως συμβαίνει πολύ συχνά, η οικονομική ανάπτυξη δεν συμβαδίζει με την ευημερία των κατοίκων της. Τα τσιμέντα της περιοχής τα εκμεταλλεύεται  η μεγάλη Γαλλική εταιρεία Lafargee. Τα ορυχεία χαλκού και οι εξορύξεις κοβαλτίου ανήκουν στην δικαιοδοσία της Kasese Cobalt Company, μια off shore εταιρεία της οποίας τα τοξικά απόβλητα μολύνουν τα νερά της λίμνης καταστρέφοντας καλλιέργειες και τόπους ψαρέματος.

Τα πρόσωπα της Ουγκάντα, φωτογραφίες και κείμενα..

Ξημερώνει...Ο ουρανός φωτίζεται και το βαθύ μπλε χρώμα δίνει τη θέση του στο μοβ..Μέσα από τα σύννεφα οι πρώτες αχτίδες του ήλιου βάφουν τον ορίζοντα ένα βαθύ κόκκινο που σύντομα θα γίνει ένα φωτεινό πορτοκαλί. Αν κοιτάξεις ψηλά θα δεις να διαγράφονται στο πρωινό φως οι  σκιές από τα αφρικάνικα γεράκια και τα μαύρα ibis.

Καθώς η μέρα χαράζει, οι περίεργες κραυγές από τα μεγάλα ibis μπερδεύονται με τα τιτιβίσματα των πουλιών και τις φωνές του κόκορα..Ένα μονότονο βουητό ακούγεται απο  τα νερά του Λευκού Νείλου...Ήδη οι πρώτοι ψαράδες έχουν κατέβει στο ποτάμι και ετοιμάζουν τα δίκτυα τους..

Οι γυναίκες έχουν ανοίξει τις μικρές καλύβες τους και σκπυπίζουν τα κατώφλια. Ο κόσμος είναι έξω, άλλοι με τα πόδια, άλλοι με ποδήλατα, παιδιά τρέχουν ή  ετοιμάζονται για το σχολείο και ο δρόμος βάφεται ροζ και γαλάζιος από το τσούρμο των μαθητών που ξεχύνεται στο χωματόδρομο....Παρακάτω οι πρώτοι πάγκοι έχουν στηθεί: λίγες ντομάτες, μερικά λάχανα, πράσινες μπανάνες περιμένουν τους πρώτους αγοραστές..

Η Αφρική είναι τόπος μαγικός. Και πως να μην είναι άλλωστε...Εδώ η ζωή είναι ταπεινή και μεγαλειώδης συνάμα..Ξεκινάει με το πρώτο φως της ημέρας και συνεχίζεται μέχρι να πέσει το σκοτάδι..Χωρίς αυτά που εμείς θεωρούμε δεδομένα, όπου το φαγητό-όταν υπάρχει- ψήνεται σε καυσόξυλα και το καθαρό νερό είναι πολυτέλεια..

Όταν κοιτάζω γύρω μου δεν μπορώ παρα να σταθώ με δέος..Νιώθω ασήμαντη μπροστά στο θαύμα της ζωής, μπροστά στην τραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και στο μεγαλείο της...

Όταν βλέπω τα παιδιά να κρατάνε σφιχτά στα χεράκια τους τα παπουτσάκια που κάποιος τους χάρισε αντί να τα φοράνε..Ο μεγαλύτερος τους θησαυρός, που ίσως δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουν ξανά..

Όταν βλέπω τις μητέρες με τα μωρά δεμένα στην πλάτη ή στο στήθος  και ξέρω πως η ζωή  δεν τους χαρίζεται ποτέ, και όμως θα σου δώσουν απλόχερα το  πιο όμορφο χαμόγελο μόλις σε αντικρίσουν..

Εδώ η ζωή είναι σκληρή, συχνά ανελέητη αλλά σε παρασύρει στους δικούς της ρυθμούς...

<><><><><> </>

Η εκκλησία στο Wakiso οργάνωσε μια μεγάλη εκδήλωση και χάρισε ρουχα
και παπούτσια στα παιδιά. Τα περισσοτερα δεν είχαν ξαναφορέσει παπούτσια
στη ζωή τους. Αντι να τα φορέσουν τα κρατούσαν αγκαλιά και έπαιζαν.

Στις γειτονιές του Κόσμου

Και ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε τον νέο πρωθυπουργό, η ζωή μου στην Ουγκάντα κυλάει στους δικούς της ρυθμούς. Η πολιτική συζήτηση με κούρασε και αρχίζει και μου φαίνεται τελείως αδιέξοδη. Δεν ξέρω αν τελικά υπάρχει ελπίδα για τον τόπο μας ή αν γενικά υπάρχει ελπίδα σε αυτόν τον πλανήτη. Δεν θέλω να ανήκω στους μηδενιστές αλλά φοβάμαι πως και η υπερβολική αισιοδοξία είναι αυταπάτη.

Κάθε μέρα στην Αφρική έρχομαι αντιμέτωπη με  αυτή την σκοτεινή πλευρά του κόσμου μας..Στους δρόμους της Καμπάλα οι ζητιάνοι έχουν αυξηθεί. Πριν λίγους μήνες ήταν ζήτημα αν έβλεπες δύο ζητιάνους, σήμερα, σε κάθε γωνιά θα δεις νεογέννητα μωρά τυλιγμένα σε κουρέλια να κοιμούνται στην μέση του δρόμου...Σε κάθε στάση του αυτοκινήτου τρία και τέσσερα παιδιά θα χτυπάνε το τζάμι σου, γυναίκες με μωρά θα σου απλώνουν τα  χέρια...Σίγουρα κάποια στιγμή το συνηθίζεις, μαθαίνεις να ζεις με αυτό αλλά δεν μπορείς να το προσπεράσεις..

There is hope, but not for us*

Περίμενα λίγο να ηρεμήσει το κλίμα, να καταλαγιάσουν οι αντιδράσεις, να ειπωθούν πολλά και διάφορα όπως συνήθως , και μετά να εκφέρω κάποια γνώμη για τις εξελίξεις. Είχα πει πως δεν θα γίνει το δημοψήφισμα και ακόμα το πιστεύω αυτό. Όμως έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δει κανείς τους τριγμούς που προκάλεσε μια τέτοια ανακοίνωση. Οι αγορές ακόμα και στην ιδέα πως ένας λαός θα ερωτηθεί για κάτι που τον αφορά και, αλίμονο, μπορεί και να αποφασίσει εναντίον τους, έπαθαν πανικό. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες άστραψαν και βρόντηξαν. Ο Ξένος τύπος (και ο εγχώριος) έδωσε ρεσιτάλ κιτρινισμού..Ένα ολόκληρο σύστημα εξουσίας ένιωσε ξαφνικά να χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του, μόνο και στην υπόνοια μια δημοκρατικής πράξης.

Ας σκεφτούμε για τους εαυτούς μας...

Μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε σοβαρά τι είδους πολιτική θέλουμε; Όλοι μιλάνε πολύ και ως συνήθως δεν λένε τίποτα. Η βλακεία έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Ο καθένας γράφει ότι θέλει και όλοι το αναπαράγουν..Αναρτήσεις, εξυπνάδες, κριτική...Μοιάζουμε να ψάχνουμε ένα σοφό που θα δώσει τις απαντήσεις αντί για μας...
Ίσως επειδή έτσι μας έμαθαν όλα αυτά τα χρόνια..Κανένας πολιτικός ποτέ δεν είπε ολόκληρη την αλήθεια για τίποτα, κανένας ποτέ δεν μας ρώτησε για κανένα θέμα..Είχαν πάντα την αυθεντία της θέσης τους. Και όλοι το αποδεχτήκαμε γιατί μας εκπαίδευσαν σε ένα σύστημα παιδείας που φρόντιζε ακριβώς αυτό: να διαλύει την κριτική σκέψη και την αντικειμενικότητα, να ανάγει την παπαγαλία και το λυσάρι ως εκπαιδευτική πράξη. Μας έμαθαν να μην σκεφτόμαστε, να μην φιλτράρουμε, να αφήνουμε άλλους να αποφασίζουν για μας.
Ας ηρεμήσουμε λίγο, ας κατέβουμε από αυτό το τρενάκι του τρόμου που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και μας παρασέρνει εκεί που δεν έχει επιστροφή. Στις μέρες μας η χειραγώγηση με την πληροφόρηση έφτασαν να ταυτίζονται.