Μια βόλτα στην Αθήνα

Σήμερα συμπληρώνω 3 εβδομάδες στην Αθήνα. Δυσκολεύομαι να γράψω, δεν ξέρω τι να πω, θα έλεγε κανείς πως έχω στερέψει από ιδέες..Σπάνια μου συμβαίνει αυτό και όταν συμβεί συμπίπτει πάντοτε με τον ερχομό μου στην Ελλάδα..Δεν θέλω να πιστεύω πως ευθύνεται η πόλη μου για αυτή την "ανυδρία". Έχω ζήσει σε πόλεις που ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση από την Αθήνα σε συνθήκες που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν με ότι βιώνουμε στη χώρα μας. Όμως κατά κάποιο τρόπο αυτό δεν με άγγιζε ποτέ. Ίσως γιατί ένιωθα πως δεν με αφορούσε, ίσως γιατί δεν ήταν η δική μου ιστορία.

Στην Αθήνα είναι διαφορετικά. Παρόλο που δεν μένω πια εδώ και είμαι πλέον επισκέπτης νιώθω το γκρίζο της πόλης να με παρασύρει. Ίσως επειδή όσο και αν θεωρώ τον εαυτό μου πολίτη του κόσμου, βαθιά μέσα μου οι δεσμοί μου με την Ελλάδα παραμένουν αμετάβλητοι. Και ναι, με στεναχωρεί αυτό που βλέπω και με επηρεάζει όσο και να μη θέλω να το παραδεχτώ..

Πριν λίγες μέρες αποφάσισα να κάνω μια μεγάλη βόλτα στο κέντρο της Αθήνας. Η ιδέα ήταν να περπατήσω όλο το ιστορικό κέντρο και έπειτα να συνεχίσω στις πιο γκετοποιημένες περιοχές της πρωτεύουσας, και να "δω" την πόλη μέσα από το φωτογραφικό μου φακό.

Τελικά άφησα την φωτογραφική μηχανή για την επόμενη φορά και κατέβηκα. Ήθελα να δω τις αλλαγές που έχει επιφέρει η "κρίση" στο κέντρο της Αθήνας. Μάλλον ουτοπικό, καθώς οι ριζικές αλλαγές που φέρνει μια κοινωνική κρίση δεν είναι  ορατές με γυμνό μάτι. Στα κλειστά καταστήματα και στους αστέγους θα δεις τη μια όψη του δράματος-την εύκολη- το αληθινό πρόσωπο όμως, αυτό που διαλύει τον κοινωνικό ιστό και φέρνει απόγνωση και καταστροφή θα το βρεις μόνο πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών.

Περπατώντας λοιπόν στο κέντρο της Αθήνας, αντιμετώπισα την συνηθισμένη εικόνα παρακμής, μια εικόνα που θυμάμαι εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Σαφώς η κίνηση ήταν  λιγότερη και τα ενοικιαστήρια στα εμπορικά του κέντρου περισσότερα. Το ίδιο όμως βλοσυρό βλέμμα, το ίδιο βιαστικό βήμα και δυστυχώς η ίδια αγένεια στους ανθρώπους.

Κάποιοι Αφρικανοί άπλωναν την πραμάτεια τους στα βρώμικα πεζοδρόμια με τις μαυρισμένες πλάκες, και οι ασιάτες πουλούσαν ομπρέλες και πλαστικά παιχνίδια ρίχνοντας βιαστικές ματιές γύρω τους.

 Όσο προχωρούσα στο κέντρο η πόλη απλωνόταν μπροστά μου μέσα στη συνηθισμένη της γύμνια. Δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ δήμαρχος που να την αγάπησε, αλλά σίγουρα δεν υπήρξε ποτέ δήμαρχος που να ενδιαφέρθηκε να την βελτιώσει. Το κέντρο μάλλον λειτουργούσε ως ένα τεράστιο  χωνευτήρι, στο οποίο πετούσαμε μέσα ότι δεν θέλαμε να βλέπουμε: ανεπιθύμητους ξένους, τοξικομανείς, αστέγους, ότι η πολιτεία πίστευε πως αν δεν το βλέπει θα εξαφανιστεί.. Μόνο που δεν εξαφανιζόταν ποτέ, αντιθέτως διογκωνόταν και διεκδικούσε αυτά που το κράτος αρνήθηκε να δώσει...

Παρατηρώ γύρω μου κάποιους ανθρώπους να σκαλίζουν με ξύλα τα σκουπίδια και άλλους να σπρώχνουν καροτσάκια φορτωμένα με χαρτόκουτα και κιβώτια. Οι περισσότεροι μοιάζουν να είναι από κάποια χώρα της Κεντρικής Ασίας..Είναι άραγε και αυτό ένα δείγμα της κρίσης ή είναι απλά το αποτέλεσμα της αδιαφορίας και της κοντόφθαλμης πολιτικής του ελληνικού κράτους απέναντι στο θέμα των μεταναστών; Δεν έχει και τόση σημασία η απάντηση καθώς πλέον έχουμε μάθει όλα να τα αποδίδουμε στην κρίση και να ξεχνάμε πως πρόκειται για χρόνια προβλήματα και όχι για χθεσινά.

Καθώς κατεβαίνω την Ερμού, περνάω το Μοναστηράκι και κατευθύνομαι στις λιγότερο "τουριστικές" γειτονιές, μετράω τα μικρά εμπορικά καταστήματα που έχουν κλείσει. Μου φαίνεται πως τα ενοικιαστήρια στα βρώμικα ρολά με τα γκράφιτι είναι κάπως περισσότερα. Δεν με εκπλήσσει. Αναρωτιέμαι πως επιβίωναν τόσα χρόνια. Ένα τέτοιο σχήμα με δεκάδες μικρομάγαζα δεν ήταν ποτέ βιώσιμο οικονομικά. Από τη μια η ευκολία με την οποία οι τράπεζες έδιναν τα  δάνεια σε επιχειρήσεις που φαίνονταν από την αρχή χωρίς προοπτική και από την άλλη η λογική του να γίνουμε τα αφεντικά του εαυτού μας ενέτεινε το φαινόμενο..Και μετά ήρθε η κρίση...

Διασχίζω μια κεντρική πλατεία με ένα άθλιο παρκάκι στη μέση..λίγα θλιβερά δέντρα και βρώμικα μαρμάρινα παγκάκια..σκουπίδια και ακαθαρσίες σκύλων στις πλάκες του δρόμου. Στο παρκάκι αυτό ανθρώπινες σκιές περιφέρονται..Το θυμάμαι αυτό το μέρος..Κάποτε, πριν πολλά χρόνια, είχα συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα στήριξης τοξικομανών ..Ανταλλάσσαμε σύριγγες, μοιράζαμε προφυλακτικά και ενημερώναμε για τις μεταδιδόμενες ασθένειες...Και τότε και τώρα οι ίδιες ανθρώπινες σκιές, το ίδιο κενό βλέμμα, το απόλυτο τίποτα..Ο χρόνος έχει μείνει κενός, τίποτα δεν έχει αλλάξει...

Αλήθεια τι πήγε στραβά σε αυτή τη χώρα; Γιατί ο λαός μας παρέμεινε κοινωνικά ανώριμος και απαίδευτος (όχι αμόρφωτος, απαίδευτος) ώστε αυτές τις εικόνες να τις ανεχόμαστε; Ακόμα και σήμερα που η κατάσταση έχει δυσκολέψει τόσο πολύ, κοιτάμε πάλι το αποτέλεσμα και όχι τις αιτίες.  

Η ιστορία του τόπου μας τα τελευταία 50 χρόνια θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει κάπως την τωρινή κατάσταση..Τα ελαττώματα του λαού μας διογκώθηκαν, καλλιεργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως άλλοθι. Όμως και πάλι αυτό δεν αναιρεί τις ευθύνες.

Θυμάμαι αμυδρά τη δεκαετία του 80..Νομίζω πως τότε μπήκαν τα θεμέλια της σημερινής αθλιότητας. Μέσα στην επίπλαστη ευδαιμονία και στη δίψα να φτάσουμε τους "Ευρωπαίους" (κάτι που χρόνια πολιτικής και κοινωνικής καταπίεσης μας είχαν στερήσει) έγιναν τρομερά λάθη. Δημιουργήθηκε μια "μεσαία" τάξη χωρίς κανένα ουσιαστικό υπόβαθρο. Μια τάξη που φτιάχτηκε από τις επιδοτήσεις της δεκαετίας του 80, χωρίς να έχει δουλέψει ποτέ για να αναρριχηθεί οικονομικά και πολιτικά, χωρίς ουσιαστική παιδεία και αισθητική.

Αυτή η τεχνητή μεσαία τάξη, έγινε καθεστώς αναπτύχθηκε, επέβαλλε την αισθητική της, γέννησε όμοιους της πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους. Η δεκαετία του 90 ήταν η εποχή της δόξας της. Ιδιωτική τηλεόραση, επιχειρηματικές φούσκες, ξανθιές τηλεπαρουσιάστριες, άθλιες τραγουδίστριες, πωλήσεις πολυτελών αυτοκινήτων, παράνομα κέντρα διασκέδασης..

Όλοι ζούσαν σα να μην υπήρχε τέλος σε αυτή την φούσκα...Ένα άθλιο κομμάτι της κοινωνίας που ήξερε να χαϊδεύει τα αυτιά του λαού, να του λέει αυτό που θέλει να ακούσει και να έχει επιστρατεύσει όλους τους κοινωνικούς μηχανισμούς για να το πετύχει...Και ένας ναρκισσιστικός λαός που ομφαλοσκοπούσε, κολακευόταν και χειροκροτούσε...

Οπότε δεν ξέρω και αν υπάρχει κάποια λύση. Πιστεύω πως η δική μου γενιά, εκείνη των 35-40 δεν μπορεί να φέρει την λύση. Δεν έφερε τα προβλήματα αλλά τα άφησε να συμβούν και τώρα τρέχει να ξεφύγει. 

Θέλω να πιστεύω πως οι αυριανοί εικοσάρηδες και τριαντάρηδες, η επόμενη γενιά, εκείνη που δεν θα έχει μεγαλώσει μέσα στην φούσκα της δεκαετίας του 90, κρατάει και τα κλειδιά της ελευθερίας. Αρκεί το σύστημα και εμείς οι ίδιοι να μην δηλητηριάσουμε το μυαλό και την ψυχή τους.