Μια μέρα στην πηγή του Νείλου...

Ο Νείλος, ο μεγαλύτερος ποταμός του κόσμου, ξεκινάει απο την Ανατολική Αφρική και διασχίζει εννέα χώρες μέχρι να φτάσει στις εκβολές της Μεσογείου. Το ταξίδι του Λευκού Νείλου, αρχίζει στις παρυφές της λίμνης Βικτώριας: μια μακριά υδάτινη γραμμή που διασχίζει τα πιο εύφορα εδάφη της Ανατολικής Αφρικής. Κάπου στο Σουδάν θα συναντήσει τα ογκώδη νερά του Γαλάζιου Νείλου που έρχονται απευθείας απο την λίμνη Τάκα της Αιθιοπίας....Απο το σημείο αυτό το μεγάλο ποτάμι θα διασχίσει την Αίγυπτο και θα τελιώσει το μακρύ ταξίδι του στο έυφορο δέλτα της Μεσογείου...

Υποτίθεται πως η πηγή του Νείλου βρίσκεται στη λίμνη Βικτώρια, στο κομμάτι που ανήκει στην Ουγκάντα. Χωρίς να είναι απόλυτα εξακριβωμένο, προτίμησα να πιστέψω αυτή την εκδοχή και να επισκεφθώ την περίφημη πηγή. Δεν χρειάζεται να πας μακρυά. Μόλις 80 χλμ έξω απο την Καμπάλα και φθάνεις στην πόλη Jinja. Μια μικρή επαρχιακή πόλη χτισμένη πάνω στην ακτογραμμή της λίμνης. Λόγω της γειτνίασης με την πρωτεύουσα, είναι ένας πολύ δημοφιλής προορισμός για να περάσει κανείς το σαββατοκύριακο. Η ζωή εδώ φαίνεται να κυλάει στους ρυθμούς των εποχών και της λίμνης. Οι κάτοικοι ζουν απο το ψάρεμα και απο τη γή. Την εποχή των βροχών προετοιμάζουν τις μικρές  εκτάσεις γής στα περίχωρα της πόλης και τον υπόλοιπο καιρό ασχολούνται με το ψάρεμα και το μικροεμπόριο. Τα μικρά παιδιά είναι παντού, σε χαιρετάνε με δυνατά γέλια και φεύγουν μασουλώντας κομμάτια απο ζαχαροκάλαμο.  Η φτώχεια είναι εμφανής αλλά η εξαθλίωση των αστικών κέντρων απούσα....

Ο δρόμος προς την Jinja είναι αρκετά καλός, ασφαλτοστρωμενος (στα περισσότερα σημεία τουλάχιστον) και το πολύ σε 2 ώρες έχεις φτάσει. Αυτό ισχύει όταν δεν υπάρχει κίνηση. Διότι η κίνηση στην Καμπάλα είναι χαοτική. Αυτοκίνητα, boda boda,  και τα minibus/taxi έρχονται από και προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι πεζοί απλά διασχίζουν τον δρόμο σα να μην έχουν συναίσθηση του που βρίσκονται, και οι μικροπωλητές τρέχουν ανάμεσα στα αυτοκίνητα για να προλάβουν όποιον έχει σταματήσει. Αυτοί οι μικροπωλήτές είναι άξιοπερίεργο φαινόμενο. Με το που θα σταματήσει το μινι βαν/ταξί, εμφανίζονται απο το πουθενά και και με το ένα χέρι γατζώνονται απο τα παράθυρα ενώ με το άλλο πουλάνε αναψυκτικά, νερό, ζαχαροκάλαμα, κομμάτια κασσάβα μέχρι και τηγανητές φτερούγες απο κοτόπουλο.

Στα 80 αυτά χιλιόμετρα έχεις μια σύντομη, αλλά χαρακτηριστική, εικόνα της αφρικάνικης επαρχίας.  Ο δρόμος περνάει μέσα απο μικρά νυσταγμένα χωριά..Μικρά μαγαζάκια απλώνονται κατα μήκος του δρόμου, ξυπόλητα παιδάκια παίζουν στις άκρες ενώ δίπλα τους γυναίκες πλένουν ρούχα ή απλά κάθονται και συζητούν μεταξύ τους...Αυτοσχέδια καφενεία με πλαστικές καρέκλες σερβίρουν φαγητό, αναψυκτικά και μπύρες. Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω τα χωριά αντικαθίστανται απο μεγάλες εκτάσεις γής.

 Ζαχαροκάλαμα και φυτείες τσαγιού απλώνονται μπροστά μας. Η Ουγκάντα παράγει ένα πολύ δυνατό και μυρωδάτο μαύρο τσάι και όλη η καρδιά της παραγωγής βρίσκεται εδώ. Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο πως μια τόσο γόνιμη χώρα με τόσες μεγάλες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γής δεν μπορεί να θρέψει σωστά τον πληθυσμό της. Η απάντηση στο ερώτημα δεν αργεί να έρθει. Η αγροτική παραγωγή ελέγχεται απο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που έχουν νοικιάσει τη γή απο την κυβέρνηση και απασχολούν ντόπιο προσωπικό για μισθούς πείνας. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προορίζεται για τις αγορές της Ευρωπης ή της Ασίας αφήνοντας ελάχιστο κέρδος στην ντόπια οικονομία. Πρόσφατα η εταιρεία που εκμεταλεύεται το ζαχαροκάλαμο προσπάθησε να αγοράσει στο εθνικό πάρκο Mabira μια δασώδη έκταση 400 στρεμμάτων, καταφύγιο αρκετών ζώων αλλά και ανθρώπων που καλλιεργούν μικρές εκτάσεις γής στις παρυφές του. Ευτυχώς η συμφωνία δεν απέδωσε και οι άνθρωποι και τα ζώα σώθηκαν, για πόσο όμως, είναι αγνωστο ακόμα..Για την ώρα πάντως το δάσος υπάρχει και αποτελεί ένα απο τα πιο ωραία κομμάτια της διαδρομής...

Η πηγή του Λευκού Νείλου βρίσκεται στις πάρυφές της Jinja. Περίπου 10 χλμ παρακάτω, και αφου διασχίσεις έναν κόκκινο χωμάτινο δρόμο θα φτάσεις στους περίφημους καταρράκτες Bujagali. Το θέαμα σε αποζημιώνει για την διαδρομή. Δεν πρόκειται για έναν μεγάλο καταρράκτη αλλά για πολλούς μικρούς που βρίσκονται σε παράταξη ο ένας μπροστά απο τον άλλο. Το νερό απλώνεται όσο μπορεί να φτάσει το βλέμμα σου. Και εκεί που κοιτάς στα νερά, ξαφνικά ένας νεαρός ανδρας πηδάει μέσα στον καταρράκτη κρατώντας στο ένα χέρι ένα πλαστικό μπετόνι ενώ με το άλλο προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια. Η ροή του ποταμού τον σπρώχνει κάτω απο τα ορμητικά νερά και πάνω στους βράχους...καταφέρνει όμως να κρατηθεί απο το πλαστικό μπετόνι και να κολυμπήσει τα τελευταία μέτρα πρός ένα πιο ήσυχο κομμάτι του ποταμού.  Πριν προλάβεις να το συνειδητοποιήσεις, ένας άλλος νεαρός άνδρας έρχεται δίπλα σου με ένα μεγάλο καπέλο γεμάτο χρήματα και σου ζητάει να πληρώσεις για το θέαμα που μόλις είδες...Τότε μαθαίνεις πως πρόκειται για τους αυτοαποκαλούμενους «κολυμβητές του καταρράκτη» και η ταρίφα είναι 5000 UGX (2 ευρώ). Θα ήταν ίσως μια γραφική ιστορία άν σχεδόν κάθε εβδομάδα, ένας απο αυτούς τους τολμηρούς κολυμβητές δεν χανόταν μέσα στα ορμητικά νερά....

 

 

Τα ποτάμια άλλοτε ενώνουν και άλλοτε χωρίζουν τους ανθρώπους. Ο Λευκός Νείλος φαίνεται να χωρίζει την χώρα στα δύο. Η Karamoja στα βόρειοανατολικά  και η χώρα των Acholi στα βόρεια βρίσκονται μετά τα νοητά σύνορα του ποταμού. Δύο περιοχές με δική τους ιστορία και δικά τους βάσανα, που λίγο φαίνεται να απασχολούν την κεντρική εξουσία στην Καμπάλα.

Η Karamoja, η γή των γενναίων πολεμιστών και των τοπίων που κόβουν την ανάσα, είναι σήμερα μια απο τις πιο φτωχές περιοχές της χώρας. Η αποψίλωση των δασών, η κλιματική αλλαγή που έχει αλλάξει δραματικά τις βροχοπτώσεις, οι ασθένειες που πλήττουν τα κοπάδια και τις καλλιέργειες και οι ατέρμονες διαμάχες μεταξύ των φυλών της περιοχής έχουν επιφέρει την εξαθλίωση. Οι κάποτε περήφανοι  πολεμιστές είναι σήμερα εξαρτημένοι απο τα επισιτιστικά προγράμματα των Ηνωμένων Εθνών και απο την ελεημοσύνη των ξένων.

Η χώρα των Acholi, μια απο τις πιο γόνιμες περιοχές της Ουγκάντας έχει παγιδευτεί τα τελευταία 20 χρόνια σε έναν βάναυσο  πόλεμο μεταξύ της κυβέρνησης και του Lord Resistance Army. Μία διαμάχη που πίσω απο τις απαγωγές παιδιών, τους ακρωτηριασμούς και τα στρατόπεδα προσφύγων κρύβει χρόνιες φυλετικές και πολιτιστικές διαφορές μεταξύ του Βορρά και του Νότου. Η εύθραυστη ειρήνη του 2008, είναι ίσως η μόνη ελπίδα της περιοχής για ένα καλύτερο μέλλον.