Θύματα και θύτες

Κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 80 που πήγα στο Δημοτικό, κανείς δεν μιλούσε για bullying. Όχι ότι δεν υπήρχε, απλά δεν είχε όνομα και (ίσως) τις διαστάσεις που έχει πάρει σήμερα. Μπορεί και τότε το πρόβλημα να ήταν μεγάλο αλλά δεν είχαμε διαδίκτυο, δεν μιλούσαμε για αυτό και το βάζαμε στην κατηγορία της "πλάκας".

Ως γνωστό, όταν δεν μιλάς για κάτι, δεν υπάρχει, έτσι δεν είναι;

Ήμουν ένα παιδί με μεγάλη αδυναμία στη μητέρα του. Δεν ξεκολλούσα από δίπλα της-είχα φτιάξει τον μικρόκοσμο μου στην προστατευμένη αγκαλιά της μαμάς μου και όταν ξαφνικά βρέθηκα στη μεγάλη τάξη του δημοτικού, φάνηκε από την αρχή ότι το θέμα δεν θα πήγαινε καλά. Για την ακρίβεια είχε ήδη φανεί από το νηπιαγωγείο όταν η ανεκδιήγητη "παιδαγωγός" με έβαζε τιμωρία επειδή ντρεπόμουν να πω το ποίημα μου μπροστά στη  τάξη- αλλά ποιος δίνει σημασία τώρα στο νηπιαγωγείο, έτσι δεν είναι;

Στο Δημοτικό ήμουν από εκείνα τα παιδάκια που δεν μιλούσαν πολύ (αδύνατον να το πιστέψει κάποιος αυτό σήμερα αλλά έτσι ήταν). Είχα επίσης την ατυχία να μην είμαι καλή στα ομαδικά παιχνίδια και να μην τρέχω γρήγορα -αργότερα ανακάλυψα ότι είχα ταλέντο στις μεγάλες αποστάσεις τότε όμως αυτό δεν είχε καμία σημασία. Και κάπου εκεί άρχισαν τα προβλήματα.

Ήμουν πολύ αργή και πολύ ντροπαλή, πολύ ευαίσθητη και τα παιδιά αν θέλουν γίνονται πολύ σκληρά. Η ώρα της γυμναστικής και το διάλειμμα ήταν το μαρτύριο μου. Η στιγμή που τα "δημοφιλή" παιδιά της τάξης έπρεπε να διαλέξουν με ποια θα παίξουν. Ήμουν πάντα εκείνο το παιδί που ξεμένει. Που κανείς δεν ήθελε να πάρει στην ομάδα του. Εκείνο το παιδί που κορόιδευαν γιατί δεν έτρεχε γρήγορα, γιατί φοβόταν μην το χτυπήσει η μπάλα όταν παίζαμε, γιατί ήταν η εγγύηση ότι θα χάσει η ομάδα που θα το πάρει. Ήμουν εκείνο το παιδί που δεν καλούσε κανείς σε παιδικά πάρτι, που καθόταν μόνο του  και κρυβόταν στην πίσω αυλή για να μην δει η δασκάλα ότι δεν παίζει με άλλα παιδιά και το πει στη μαμά του. Εκείνο το παιδί που έτρεχε μόνο του στα διαλείμματα και προσποιούταν ότι το κυνηγάει κάποιο από τα παιδιά που έπαιζαν κυνηγητό στην αυλή. Η μεγαλύτερη ντροπή μου ήταν να μη μάθει η μητέρα μου ότι στο σχολείο δεν περνούσα καλά. Και έτσι ποτέ δεν έλεγα τίποτα, κατάπινα προσβολές και κοροϊδίες και έχτιζα τον δικό μου κόσμο. Μέχρι φανταστικούς φίλους είχα φτιάξει οι οποίοι με καλούσαν σε φανταστικά πάρτι τα οποία ανακοίνωνα όλο καμάρι στο σπίτι.

Ναι ακούγεται τραγικό τώρα που το γράφω. Τότε όμως ήταν η διέξοδος μου. Μιλούσα στην ταράτσα του σπιτιού μου με τους αόρατους φίλους μου κι τους έλεγα ότι κάποτε θα φύγω μακριά, θα κάνω ταξίδια σε περίεργα μέρη, και κανείς δεν θα γελάει μαζί μου. Και έτσι η καθημερινότητα γινόταν πιο υποφερτή. 

Παραδόξως το μαρτύριο αυτό σταμάτησε όταν πήγα στο γυμνάσιο. Όχι φυσικά ότι έγινα δημοφιλής, απλά κανείς δεν ασχολούνταν μαζί μου, ούτε για καλό ούτε για κακό. Για να το πω πιο απλά, με άφηναν στην ησυχία μου. Τότε οι "νταήδες" της τάξης είχαν βρει πιο εύκολα θύματα. Ένα κορίτσι που είχε πολλά κιλά και άφηνε τους πάντες να την γελοιοποιούν παριστάνοντας ότι το βρίσκει αστείο. Ένα αγόρι που  από τη δευτέρα γυμνασίου μέχρι την δευτέρα λυκείου τον βασάνιζαν. Του έσκιζαν τα τετράδια, του έπαιρναν το κολατσιό και του πετούσαν το ζαμπόν που είχε μέσα στο πρόσωπο, τον κορόιδευαν χυδαία. Το χειρότερο για μένα δεν ήταν τα βασανιστήρια που αυτά τα 2-3 παιδιά του έκαναν αλλά η φιλόλογος μας που τα επέτρεπε, που γελούσε με τα "αστεία", που είχε αναρωτηθεί δυνατά αν το παιδί αυτό ήταν "ηλίθιο" και που θεωρούσε λογικό να πετάει κάποιος το κολατσιό του παιδιού στα σκουπίδια και μετά να τον βάζει να το μαζέψει και αυτή να παρακολουθεί.

Αν αναρωτιέστε αν οι υπόλοιποι αντιδρούσαμε, η απάντηση θα σας απογοητεύσει. Θυμάμαι ότι κάποιες φορές είχα διαμαρτυρηθεί και εγώ και κάποιοι άλλοι. Κάποιες φορές  είχαμε καταφέρει να σταματήσουμε το μαρτύριο του- αυτό είναι αλήθεια. Όμως κανείς δεν ήθελε να γίνει το επόμενο θύμα των "νταήδων" και κυρίως κανείς δεν ήθελε να "κατηγοριοποιηθεί" σαν φίλος εκείνου που ήταν ο περίγελος. Έτσι μπορεί κάποιοι να τους έλεγαν να σταματήσουν αλλά κανείς δεν θα καθόταν μαζί του στο ίδιο θρανίο και κανείς δεν θα τον έκανε παρέα. Όσο για μένα, είχα προσπαθήσει πολλές φορές να βοηθήσω και εκείνο το παιδί και εκείνο το κορίτσι με τα περιττά κιλά. Δεν κατάφερα και πολλά, εκτός από το να  λέμε καμιά κουβέντα στο διάλειμμα.

Πολλά χρόνια αργότερα συνάντησα εκείνο το παιδί στο γυμναστήριο. Δεν είχε αλλάξει εμφανισιακά και έτσι ήταν πολύ εύκολο να τον αναγνωρίσω. Τον χαιρέτησα διστακτικά γιατί δεν ήθελα να του ξυπνήσω μνήμες από εκείνα τα χρόνια.

Δεν ξέρω τι έκανε στη ζωή του και τι έκαναν και οι υπόλοιποι όλοι. Δεν ξέρω καν αν οι παλιοί μου συμμαθητές θυμούνται σήμερα εκείνα τα περιστατικά.

Το πρόβλημα με το bullying είναι ότι αφήνει σημάδια ανεξίτηλα, δεν είναι απλά μια άσχημη περίοδος στη ζωή σου. Δεν ξεπλένεται με οποιαδήποτε επιτυχία  αργότερα -και κακά τα ψέμματα, αν θυματοποιηθείς από τα πιο τρυφερά σου χρόνια, θα σε στοιχειώνει για πολύ καιρό μετά. Το bullying σου στερεί τα παιδικά και τα εφηβικά σου χρόνια, σου παίρνει για πάντα ένα κομμάτι του εαυτού σου. Μα κυρίως σε κάνει να χάνεις την πίστη στον εαυτό σου, να νιώθεις ότι φταις και ότι αξίζεις την κακία των άλλων. Και αυτό που σε έχουν πείσει ότι "αξίζεις" το μεταφέρεις μετά στις σχέσεις σου, είτε επαγγελματικές είτε προσωπικές.

Καθώς μεγάλωνα ανακάλυψα ότι είχα πάντα ένα άγχος να γίνω αποδεκτή. Δεν έβλεπα όσους με αγαπούσαν και σπαταλούσα απίστευτη ενέργεια να γίνω αγαπητή και αποδεκτή από εκείνους που δεν με ήθελαν και με έδιωχναν. Μου πήρε πολλά χρόνια και πολλές "σφαλιάρες" για να το συνειδητοποιήσω. Και σήμερα που είμαι σχεδόν 40 και έχω ένα παιδί νιώθω τόσο δυνατή που μπορώ να γελάω με όλα αυτά και να  τα διηγούμαι χωρίς εκείνο το τσίμπημα στην καρδιά.

Και όμως ακόμα γυρίζουν και με στοιχειώνουν. Φτάνει να έρθει ο γιος μου που είναι σχεδόν έξι χρονών και να μου πει ότι κάποιο παιδάκι τον κορόιδεψε. Το άγχος μου κάθε χρόνο στα γενέθλια του να φοβάμαι να του κάνω πάρτι μη τυχόν και δεν έρθει κανένα παιδί. Η πρώτη ερώτηση που κάνω στον δάσκαλο στο σχολείο θα είναι πάντα αν έχει φίλους, αν τον παίζουν στα διαλείμματα, αν περνάει καλά. Ευτυχώς το δικό μου παιδί είναι τόσο διαφορετικό από εκείνο το εύθραυστο μοναχικό παιδάκι που ήμουν εγώ. Έχει φίλους που έρχονται στο σπίτι, φεύγει για το σχολείο του με χαρά, είναι απίστευτα κοινωνικός και αγαπητός. Είμαι σχεδόν σίγουρη ότι όλα αυτά είναι γονίδια του πατέρα του και όχι δικά μου και είμαι ευγνώμων!

Όμως δεν ξέρω πως να τον προστατέψω. Δεν ξέρω τι να του πω. Του διδάσκω αγάπη και αποδοχή, του μαθαίνω να σέβεται τους γύρω του, να είναι καλός, ευγενικός και δίκαιος. Του λέω κάθε μέρα ότι η ομορφιά των ανθρώπων  βρίσκεται στην καρδιά και στο μυαλό και ότι μόνο τα μάτια της ψυχής μας βλέπουν την αλήθεια. Του λέω ότι πρέπει να υπερασπίζεται τον εαυτό του και τους άλλους και ότι δεν πρέπει να εγκαταλείπει τις μάχες του ποτέ.

Όμως δεν ξέρω αν κάνω καλή δουλειά, αν του "χτίζω την πίστη στον εαυτό του", όπως μας λένε οι ψυχολόγοι ή αν την τελευταία φορά που νευρίασα και φώναξα ή δεν τον άφησα να βάλει το αγαπημένο του πορτοκαλί μπλουζάκι στο σχολείο γκρέμισα κάτι από αυτή την πίστη...

 Δεν ξέρω σε τι κοινωνία τον προετοιμάζω να ζήσει. Εκεί έξω που θα συνυπάρξει με τα θηρία έτοιμα να μυρίσουν την αδυναμία σαν τα άγρια σκυλιά και να τον κατασπαράξουν.

Ναι φοβάμαι κάθε μέρα που περνάει. Φοβάμαι για το παιδί μου και τα παιδιά όλων μας. Φοβάμαι τους σκληρούς ανθρώπους, φοβάμαι εκείνους που θα του λερώσουν την ψυχή. Και κυρίως φοβάμαι ότι μπορεί ποτέ να μην έρθει να μου το πει. Να ντραπεί, να νιώσει ότι φταίει να κλειστεί στον εαυτό του και να μη με αφήσει ποτέ να δω τον πόνο του. Και έτσι μισός άνθρωπος να βγεί στον κόσμο...

ΥΓ- Το κείμενο το έγραψα για όσους υπήρξαν θύματα ή θύτες. Για όσους είδαν και δεν μίλησαν γιατί δεν τους αφορά. Για όσους ντρέπονται ή δεν θυμούνται.

ΥΓ2-Αντι επιλόγου μια αγαπημένη μουσική και soundtrack